Portal informacyjny gminy Skomlin - aktualności

Najstarsze ślady bytności człowieka w okolicach Skomlina datują się na VI w p.n.e. i wczesną epokę żelaza (okres halsztacki). Są to naczynia ceramiczne, nóż z brązu, urny. Archeolodzy z Muzeum Ziemi Wieluńskiej pod kierownictwem dr Bogusława Abramka, prowadzili wykopaliska w okolicach Wróblewa, Toplina, Klasaka, Brzezin. Pierwsza wzmianka o naszej miejscowości pochodzi z 1210 r., kiedy to rycerz Zbranimir przekazał wieś Dzietrzniki i Zscomelin klasztorowi cystersów w kaliskim. W 1245 kolejny dokument potwierdza nadanie tych samych wsi klasztorowi. Tym razem nazwa Skomlin nie uległa latynizacji i została poprawnie napisana. Od początku też należymy do ziemi, kasztelanii a w końcu powiatu wieluńskiego, przechodząc burzliwe dzieje tej pogranicznej ziemi. W 1250 r. nasza miejscowość jest lokowana na prawie niemieckim.

W 1299 książę Władysław Łokietek przebywa na "zamku skomlińskim". Forteczka ta wraz z osadą leżącą pod Skomlinem przyjmuje z czasem nazwę Toplin - wymienioną po raz pierwszy w 1378 r. Kolejna najstarsza wieś z naszej gminy to Wróblew wymieniony z nazwy po raz pierwszy w 1410 r. Wróblew był początkowo osadą z własnym kościołem ale zlikwidowano ją w 1532 r. ze względu na małą liczbę ludności. Skomlin jako parafia figuruje w 1459 r. choć została założona pewno wcześniej za panowania Kazimierza Wielkiego jak inne, sąsiednie parafie. Pierwszym odnotowanym proboszczem był "pleban Maciej". W 1522 roku lustracja dóbr kościelnych wykazuje istnienie drewnianego kościoła pod wezwaniem św. Jakuba i Filipa. W tym samym roku jest odnotowana pierwsza szkoła w Skomlinie. Nauczyciela opłacali mieszkańcy człej parafii.

W XVII w. po podziałach majątkowych Skomlin należał do kilku rodów szlacheckich. Prawem własności wykazali się Adam Masłowski, Mikołaj Szoff, Mikołaj Wolicki, Adrian Krzyżanowski, Stanisław Raczyński, Adam Starczewski, Florian Wolicki i Elżbieta Wolicka. Syn Wolickich - Sebastian, raniony w wojnie na węchockich rubieżach Rzeczpospolitej, leczył się w Krakowie gdzie wstąpił do zakonu franciszkanów. W 1680 r. właścicielami Skomlina są już tylko Piotr Chrzanowski i Katarzyna z Szełchskich Leszczyńska . W 1720 r. całość dziedziczy Władysław Korzbok Zawadzki, który na własny koszt odnawia kościół. Proboszczem wtedy był Piotr Latoszyński. 30 marca 1741 od pioruna spłonął stary dębowy kościół. Nowy, z modrzewiowego drewna wystawił Władysław Bartochowski - łowczy sieradzki i kasztelan wieluński. Do niego należała część dóbr skomlińskich. Wzmianka z 1746 r. mówi już o nowym kościele. Jest więc to prawdopodobnie data jego powstania.
Tenże Bartochowski wystawił w niedalekim Ożarowie dwór alkierzowy, w którym dziś mieści się Muzeum Wnętrz Dworskich, a w 1777 znów w Skomlinie - modrzewiowy spichlerz, zaś istniejący do dziś kościół ma beczkowe sklepienie, barokowe ołtarze i wykonane przez mistrza Więchowskiego obrazy siedmiu sakramentów namalowane na ścianach.
Po III rozbiorze nasza gmina wraz z ziemią wieluńską trafia pod zabór pruski, 1807-1815 do Księstwa Warszawskiego, a od 1815 do 1914 pod zabór rosyjski. Podczas zaborów życie na wsi toczyło się wokół kościoła i dworu. Proboszcz Ludwik Rogaczewski przy pomocy kolatorów - właścicieli Skomlina - Stanisława i Kazimierza Bartochowskich buduje w 1835 r. nową murowaną dzwonnicę, która ma 30 m. wysokości i znajduje się w herbie Skomlina. Po podziałach majątkowych nasza osada trafia w ręce Bąkowskich. Ten ród szlachecki buduje w II poł. XIX w. rozległy dwór, który jednak nie zachowuje klasycystycznych form tak charakterystycznych dla polskich dworów. Za to w parku są nasadzone nowe drzewa i krzewy. Park ten i dwór przetrwały w niewiele zmienionej postaci do 1970 r. Wkoło dworu wybudowano stajnie, młyn parowy, kuchnie dworską. Po parcelacji w 1864 r. do Bąkowskich należało jeszcze ok. 200 ha ziemi.

W czasie Powstania Styczniowego do większej potyczki w naszej okolicy doszło pod Wróblewem - 3 km na południe od Skomlina. Zginęło w niej kilkudziesięciu powstańców. Początek XX w. to okres działalności społecznej w naszej osadzie księdza Adama Kukulskiego i Ignacego Bąkowskiego - właściciela dworu. Ks. Kukulski pomógł założyć w 1904 r. Spółdzielnie Spożywców "Pług", Gminną Kasę Oszczędności. Buduje też przy pomocy parafian Dom Ludowy gdzie odbywają się zebrania, zabawy itp. Ignacy Bąkowski zaś tworzy w 1905 r. Pogotowie Pożarnicze (od 1911 Ochotnicza Straż Pożarna), funduje strażakom umundurowanie a orkiestrze powstałej w 1916 r. instrumenty dęte zakupione w czeskiej fabryce. Skomlin uczcił pamięć ks. Kukulskiego i jednej z ulic w 1966 nadał jego imię.

W 1914 do naszej miejscowości wkraczają Niemcy i pozwalają na założenie polskiej szkoły. Jej pierwszym kierownikiem był Teodor Trojanowski. W okresie międzywojennym działało w Skomlinie silne koło PSL -"Piast", Związek Młodzieży Wiejskiej "Wiń", Związek Strzelecki, Stowarzyszenie Młodzieży polskiej, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży i Koło Gospodyń Wiejskich. Skomlin był oczywiście siedzibą gminy. W 1939 r. liczył prawie 3 000 mieszkańców, a cała gmina 7 200. Wielu ludzi z naszych okolic brało udział w powstaniach śląskich, w POW i wojnie z bolszewikami. W tej ostatniej zginęło 28 mieszkańców naszej gminy.
1 września 1939 r. mieszkańców Skomlina zbudził ryk samolotów niemieckich bombardujących pobliski Wieluń. Wkrótce wkroczyli Niemcy. Część ludności wysiedlono do Małopolski i lubelskiego. Część zaś wywieziono na roboty do Niemiec. W czasie okupacji zginęło 63 mieszkańców naszej gminy ( w tym 7 policjantów zamordowanych przez NKWD).19 stycznia 1945 r. Skomlin został wyzwolony przez Rosjan. Znów otwarto kościół i szkołę. Dużo mieszkańców przesiedliło się na "ziemie zachodnie". Powstało kółko rolnicze ale chłopskie gospodarstwa oparły się kolektywizacji.

W latach 60-tych utwardzono ulice Skomlina i nadano im nazwy. Lata 70-te to asfaltowanie ulic, budowa Urzędu Gminy, Ośrodka Zdrowia oraz nowej szkoły z salą gimnastyczną, która powstała w miejscu zburzonego dworu i wyciętego parku, gdzie odbywały się igrzyska sportowe okolicznych wsi.
W latach 80-tych trwała rozbudowa Gminnej Spółdzielni, wybudowano przedszkole z Gminnym Ośrodkiem Kultury. Połączono też asfaltową drogą naszą gminę z gminą Praszka. 
Po odzyskaniu niepodległości nasza wiejska gminna boryka się z typowymi trudnościami. Mimo tego zwodociągowano prawie całą gminę, założono ponad 600 telefonów, zmodernizowano hydrofornię, utwardzono kolejne drogi i zbudowano oczyszczalnię ścieków oraz eksperymentalną drogę betonową łączącą Skomlin ze Zbękiem.
Dziś Skomlin liczy 1 660 mieszkańców, a gmina 3 556. Zabytki to modrzewiowy kościół z 1746 r. i zabytkowy spichlerz z 1777. Skomlin leży na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Wielunia do Kępna i z Wieruszowa do Praszki. Graniczymy z woj. opolskim  i pow. wieruszowskim. Nad parafią liczącą 2 100 dusz czuwa ksiądz proboszcz Julian Oleksy.

autor: Krzysztof Domagała

Przedstawiona powyżej Historia Skomlina jest tylko krótkim streszczeniem dziejów Skomlina. Więcej o naszej miejscowości przeczytasz w książce Krzysztofa Domagały: " NASZA MAŁA OJCZYZNA " Popularna historia osady Skomlin i jej okolicy